विज्ञान विषयाचा अभ्यास कसा करावा?

विज्ञान विषयाचा अभ्यास कसा करावा?

या मालिकेत आपण विषय म्हणून विज्ञानाच्या विविध बाबींचा अभ्यास करू. 

मालिका 1 - प्रत्येक विद्यार्थ्याच्या जीवनामध्ये  विज्ञान विषयाची  सुरुवात . 

विज्ञान हा शब्द लॅटिन शब्द scientia या शब्दापासून आला आहे, ज्याचा अर्थ "ज्ञान" आहे.

विज्ञानाचे मूल्य हे समाजासाठी आहे. कारण याच्या ज्ञानाचा उपयोग केल्यास मानवी मूलभूत गरजा पूर्ण होण्यास मदत होते.उदाहरणार्थ : आरोग्य विज्ञान आणि औषधे किंवा आपण बाजारातून जे काही विकत घेतो.अशा विविध गोष्टी या विज्ञानाचेच अविष्कार आहेत .थोडक्यात दैनंदिन जीवनात विज्ञानाची एक महत्वाची भूमिका आहे. 

सुरु करूया शाळेत असतानाची हि विज्ञान विषयाची कथा...! 

 

अभ्यासक्रमानुसार ,आपण विविध विज्ञानाच्या शाखांमध्ये तसेच विज्ञानाशी संबंधित नवीन नवीन शब्द अभ्यासतो. विद्यार्थी हे सुरुवाती पासूनच विज्ञानाची फक्त पुस्तके वाचतात. त्यामुळे विज्ञान हे केवळ पाठ करण्या पुरतेच मर्यादित राहून जाते आणि कंटाळवाणे वाटते .त्यामागे अनेक कारण आहेत.अर्थातच काही विद्यार्थी अपवादही आहेत . परंतु येथे ज्या विद्यार्थ्यांना विज्ञान विषयाबद्दल "भीती" किंवा त्यांना "हे अवघड आहे" असे वाटते अशा विद्यार्थ्यांचे अनेक प्रश्न सोडविण्याचा मी प्रयत्न करीत आहे ..!

मी त्यांच्याशी संबंधित काही मुद्द्यांचा उल्लेख केला आहे.

• अभ्यास करताना आपण संकल्पना (concepts) समजून घेत नाहीत . 

• परीक्षेच्या वेळी परीक्षा देण्यापुरतीच अभ्यास करणे. 

• परीक्षेच्या वेळी विद्यार्थी थेट प्रश्न संचाकडे वळतात व उत्तरे पाठ करतात. म्हणजे केवळ "वाचन".  ( हल्ली याला रट्टा फिकेशन म्हणतात ). 

• आपण दैनंदिन जीवनात विज्ञानाचे उत्पादन वापरतो. त्याच्या मागे असणारं विज्ञान समजून घेण्याचा प्रयत्न करत नाही. विज्ञान विषयात प्रत्येक पाठाचे गूढ हे त्याच्या संकल्पनेत आहे. संकल्पना कळली नसेल तर विद्यार्थांना असे वाटते की विज्ञान हा विषय गणित किंवा इतर विषयांपेक्षा अवघड आहे.

• वैज्ञानिक भाषा न समजणे हे सुद्धा कारण असू शकते. 

• अभ्यासक्रमात दिलेल्या आकृत्याकडे विद्यार्थी मुख्यतः दुर्लक्ष करतात.

• सर्व विषयांचा दैनिक गृहपाठ पूर्ण करणे ही विद्यार्थ्यांची रोजची दिनचर्या आहे. त्यामुळे प्रत्येक विषयासाठी वेळापत्रक निश्चित केलेलं नसल्याने विषय समजून घ्यायला वेळ लागतो ..!

परीक्षेच्या शर्यतीत धावताना प्रत्येक विद्यार्थ्यांच्या जीवनात दोन नवीन शब्द नेहमीच लक्षवेधीत असतात. ते म्हणजे  "लक्ष आणि एकाग्रता".

याच एकाग्रतेने अध्यायात दिलेला परिच्छेद समजून घेण्याचा विद्यार्थी खूप प्रयत्न करतात ... 10 वेळा किंवा बर्‍याच वेळा फक्त 1 च वाक्याचे पठण करतात. परंतु दुसर्‍या दिवशी पेपर सोडविताना काहीही आठवत नाही ..! 

हि वरील यादी कधीही थांबणार नाही. कारण मला असे वाटते की प्रत्येक विद्यार्थ्यांची "विज्ञान कथा"  ही वेगळी आहे...! 

आपण अनुभवलेल्या विज्ञान कथांपैकी काही प्रश्न मी खालील यादीत सोडवण्याचा प्रयत्न केलेला आहे . 

• सर्व प्रथम संकल्पना समजून घ्या. 

• विज्ञान हा सिद्धांतिक तसेच प्रॅक्टिकल विषय आहे. त्यास प्रॅक्टिकल दृष्ट्या समजून घेणे महत्वाचे आहे.

• संकल्पना नेहमी लक्षात राहतात. म्हणून परीक्षेच्या वेळी विज्ञानाचा अभ्यास करताना आपल्याला रस वाटेल.

• दररोजच्या जीवनातील संकल्पनांशी संबंधित विविध क्षेत्रातील विज्ञानाच्या नवकल्पना आणि शोध या बद्दल माहिती घ्यायला सुरुवात करा.

• उदाहरणार्थ:जसे आपण रोबोट्स, कार,अ‍ॅनिमेटेड व्यंगचित्र हे "कसे कार्य करतात" याचा शोध घ्या.विविध उपकरणा बद्दल पश्नावली निर्माण करा. त्यामुळे अधिक रुची निर्माण होईल ...!  

• वैज्ञानिक भाषा आणि संज्ञा मुख्यतः ग्रीक आणि लॅटिन भाषेतील असतात. त्यामुळे समजणे कठीण आहे असे वाटते. म्हणूनच त्या शब्दांचा अर्थ लिहा आणि युक्त्या वापरुन सुलभ स्वरूपात लक्षात ठेवा.

• "रेखाचित्र व आकृत्या" हे विषय समजून घेण्यात खूप महत्वाची भूमिका बजावतात त्यास पूर्णपणे जाणून घ्या.

• कोणत्याही विषयाचा अभ्यास करण्यासाठी टाइम स्लॉट देखील महत्त्वाचे असतात. कारण प्रत्येक विषय हा महत्वाचा असतो.

आत्मविश्वास आणि उत्साह ही प्रत्येक विषय शिकण्याची गुरुकिल्ली आहे. शेवटचा मुद्दा म्हणजे असा कि, कुठल्याही विषयाचा अभ्यास करताना आपल्या आवडत्या भागापासून  सुरूवात करावी. असे केल्याने आत्मविश्वास निर्माण होईल या नंतर कठीण भागाला सुरुवात करा ...! 

अशी विज्ञान कथा मी परत घेऊन येत पर्यंत...कंमेंट💬 बॉक्समध्ये मला तुमची रुचीपूर्ण विज्ञान कथा शेअर करा ...!